حیوان گم شده و مسئولیت قانونی پیدا کردن آن
یکی از قوانینی که در ایران به آن توجه شده است پیدا کردن حیوانات گم شده است. این موضوع به دلیل نگاهی است که از یک طرف به حمایت از حیوانات و از طرف دیگر به احترام به مالکیت افراد دارد . قانون مدنی افراد را موظف کرده است پس از پیدا کردن حیوان گم شده ، آن را به صاحب آن و یا شهرداری ، دهداری و ... تحویل دهند و ضمانت اجرای عمل نکردن این دستور را نیز بیان کرده است .
نگهداری و مراقبت از حیوانات یکی از موضوعاتی است که در قانون کشور ما به آن پرداخته شده است . قانونگذار مدنی درباره آسیب زدن به حیوانات مقرراتی وضع کرده است . البته دامنه این اصول و قواعد تنها محدود به آسیب زدن به حیوانات و آزارشان نیست بلکه از آن فراتر رفته و در قانون مجارات اسلامی ، به مسئولیت صاحب حیوان در نگهداری از آن و همچنین خسارت های ناشی از اعمال حیوان نیز پرداخته است .
یکی از موضوعاتی که درباره حیوانات در گذشته بیشتر برای افراد اتفاق می افتد و در حال حاضر کمتر وجود دارد ، موضوع گم شدن حیوانات است . سوالی که پیش می آید این است که اگر حیوان گم شده ای را پیدا کردیم ، چه کنیم؟ برای جواب به این سوال در این مقاله به بررسی اینکه به چه حیوانی گم شده می گویند ، برگرداندن حیوان گم شده به صاحبش ، پیدا کردن حیوان گم شده در مناطق مسکونی یا غیر مسکونی می پردازیم .
به چه حیوانی گم شده می گویند؟
برای اینکه بدانیم در قبال یک حیوان گم شده ، چه مسئولیتی داریم ، ابتدا باید بدانیم به چه حیوانی گم شده می گویند . قانون مدنی در فصلی تحت عنوان حیوان ضاله در مواد 170 - 172 به بررسی مسئله حیوان گم شده پرداخته است .
طبق ماده 170 قانون مدنی : "حیوان گم شده ( ضاله ) عبارت از هر حیوان مملوکی است که بدون متصرف یافت شود ، ولی اگر حیوان مزبور در چراگاه یا نزدیک آبی یافت شود یا متمکن از دفاع خود در مقابل حیوانات درنده باشد ، ضاله محسوب می شود ."
طبق این ماده حیوان گم شده ، هر حیوانی که مورد تملک بوده و بدون متصرفش پیدا شده است را شامل می شود . به عبارت ساده تر حیوانی است که صاحبی دارد و متعلق به کسی بوده و بدون صاحبش پیدا شده باشد . البته در دو حالت چنین حیوانی گم شده به حساب نمی آید :
1- اگر حیوان در چراگاه یا نزدیک آب پیدا شود . این شرط به این دلیل بیان شده است که ممکن است صاحب حیوان در نزدیکی آن محل باشد و یا حیوانات را برای چرا رها کرده باشد .
2- اگر حیوان بتواند در برابر حیوانات درنده از خود دفاع کند . این موضوع بیان گر آن است که قانونگذار به دنبال حمایت از حیوانات بوده و در این مواد خواسته است از حیواناتی که بدون دفاع رها شده اند حمایت کند . بنابر این زمانی که حیوان توانایی نگهداری از خود را دارد ، آن را جزو حیوانات گم شده حساب نکرده و احکام مخصوص به آن ها را بر این حیوانات بار نکرده است .
قانون مدنی ، به خاطر احترامی که به مالکیت خصوصی افراد قائل است ، تلاش می کند تا حقوقی که بر اثر مالکیت ، برای افراد به وجود می آید حفظ شود . در این ماده کاملا وضح است که قانونگذار در این ماده حیوان را جزو اموال افراد محسوب کرده است .
نحوه برگرداندن حیوان گمشده به صاحبش
ماده 171 قانون مدنی در باره پیدا کردن حیوان گم شده بیان می کند که : " هر کس حیوان ضاله (گم شده ) پیدا نماید ، باید آن را به مالک رد کند و اگر مالک را نشناسد باید به حاکم یا قائم مقام او تسلیم کند ، و الا ضامن خواهد بود ، اگرچه آن را بعد از تصرف رها کرده باشد . "
این ماده به اهمیت حمایت از حیوانات در نگاه قانونگذار اشاره می کند . قانونگذار در حقیقت فردی که حیوان گم شده ای را پیدا می کند و به مالک آن و یا حاکم تحویل نمی دهد در حکم غاصب دانسته است .
بنابر این هر کس حیوان گم شده ای را پیدا کند باید آن را به صاحبش برگرداند . اگر کسی حیوانی را پیدا کرد و نداند که صاحب آن کیست باید آن را به مسئول شهر یا روستا و ده خود که در واقع همان شهرداری ، دهداری یا بخشداری است ، تحویل دهد تا بعد از مشخص شدن وضعیت حیوان ، به صاحبش برگردانده شود . در صورتی که فرد از تحویل حیوان خودداری کند مسئول است و مسئولیت او در همان ضامن بودن و در حکم غصب بودن کار او است که مسئول پرداخت خسارت می شود .
پیدا کردن حیوان گم شده در مناطق مسکونی یا غیر مسکونی
ماده 172 قانون مدنی ، بین پیدا کردن حیوان در مناطق مسکونی و غیر مسکونی تفاوت قائل شده است . در همین راستا بیان می کند : " اگر حیوان گم شده در نقاط مسکونه یافت شود و پیدا کننده با دسترسی به حاکم یا قائم مقام او آن را تسلیم نکند ، حق مطالبه مخارج نگاهداری آن را از مالک نخواهد داشت ..... "
بنابراین از این ماده اینطور برداشت می شود که ، اگر کسی حیوانی را در مناطق مسکونی پیدا کند و با اینکه می تواند آن حیوان را به شهرداری یا بخشداری و دهداری تحویل دهد ولی از انجام این کار امتناع کند و حیوان را نزد خود نگه دارد ، در صورتی که مالک آن پیدا شود ، حق اینکه مخارج نگهداری از حیوان را از مالک آن مطالبه کند را ندارد .
مفهوم این ماده این است که پیدا کننده اگر دسترسی به شهرداری ، دهداری و بخشداری را نداشته باشد ، می تواند حیوان را پیش خود نگه دارد و از طرفی مخارج نگهداری را هم از صاحب آن دریافت کند .
در ادامه ماده 172 درباره پیدا کردن حیوان در نقاط غیر مسکونی اینگونه بیان می کند که : " .... هرگاه حیوان ضاله (گم شده ) در نقاط غیر مسکونه یافت شود ، پیدا کننده می تواند مخارج نگاهداری آن را از مالک مطالبه کند ، مشروط بر این که از حیوان انتفاعی نبرده باشد ، و الا مخارج نگهداری با منافع حاصله احتساب و پیدا کننده یا مالک فقط برای بقیه حق رجوع به یکدیگر را دارند .
بنابراین اگر کسی حیوان گم شده ای را در نقاط غیر مسکونی پیدا کرده باشد ، پیدا کننده می تواند مخارج نگهداری از آن را از مالک مطالبه کند ؛ به شرطی که از حیوان استفاده ای نکرده باشد و از آن نفعی نبرده باشد و الا مخارج نگهداری در مقابل انتفاع از حیوان در نظر گرفته خواهد شد و پیدا کننده و مالک فقط برای دریافت مابقی می توانند به یکدیگر مراجعه کنند .
یعنی میزان مخارجی که برای حیوان انجام گرفته محاسبه می شود .و از طرف دیگر میزان نفعی که از حیوان برده است نیز حساب می شود . در نهایت هر کدام بیشتر بود ، طرف مقابل آن را مطالبه می کند .
آنی یاب مدت هاست زیرساخت های لازم برای ارائه خدمات در رابطه پیداکردن حیوانات گمشده را آماده کرده است و به زودی میتوانید از طریق این سایت و سامانه حیوانات گمشده خود را بیابید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حیوان گم شده و مسئولیت قانونی پیدا کردن آن به سایت آنی یاب مراجعه کنید . کارشناسان مرکز آنی یاب نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره مفقودی ها به سوالات شما عزیزان پیرامون حیوان گم شده و مسئولیت قانونی پیدا کردن آن پاسخ دهند .
سوالات متداول
1- اگر حیوانی را در بیابان پیدا کردیم چکار انجام دهیم ؟
باید آن را به صاحبش برگردانیم و یا به شهرداری ، بخشداری یا دهداری تحویل دهیم . در قانون برای خودداری از تحویل حیوان مسئولیت هایی را در نظر گرفته است که در مقاله به آن پرداخته ایم .
2- اگر حیوانی را پیدا کرده و نگهداری کنیم ، مخارجش را می توانیم از صاحبش مطالبه کنیم ؟
این موضوع در رابطه پیدا کردن حیوان در مناطق مسکونی و غیر مسکونی متفاوت است که این تفاوت به صورت جامع در متن مقاله بررسی شده است .
3- به چه حیوانی ، حیوان گم شده می گویند ؟
حیوانی که متعلق به فردی باشد و بدون صاحبش در جایی پیدا شود ، حیوان گم شده است . البته در برخی موارد حیوان بدون صاحبش هم گم شده به حساب نمی آید که در متن مقاله به آن پرداخته شده است .